Najpopularniejsze motywy na monstrancjach – poznaj wyjątkowe modele

14-02-2019

Wśród wszystkich naczyń liturgicznych, które wykorzystywane są w Kościele Katolickim, wyróżniamy przede wszystkim monstrancję, która odgrywa główną rolę w trakcie liturgii. To właśnie w niej umieszczona jest konsekrowana hostia, która ma przedstawiać osobę Chrystusa. Monstrancja jest nazwą pochodzącą z łaciny, a dokładniej ze słowa “monstrare”, czyli “pokazywanie” lub “przedstawianie”. Podczas Mszy Świętej lub różnego rodzaju procesji, hostia wystawiana jest w monstrancji, aby wierni mogli wspólnie ją adorować.

Monstrancja, jako najważniejsze naczynie liturgiczne

Monstrancja jest obecna w Kościele już od XIII wieku. Stało się tak w 1264 roku, dzięki papieżowi Urbanowi IV, który wprowadził święto Bożego Ciała. To właśnie w tej liturgii monstrancja pełniła swoje pierwsze funkcje. W tamtych czasach wyglądała jednak bardziej jak dzisiejsze kustodia niż monstrancja współczesna, która jest bogato zdobiona. Przypomina je także współczesna monstrancja na duże hostie. Charakterystyczne w każdej monstrancji jest przeszklone centrum, aby można było oglądać znajdujące się w niej Ciało Chrystusa. Cała reszta wykonana jest najczęściej ze szczerego złota, srebra lub jest pozłacana. W czasach baroku monstrancje zaczęły przybierać wygląd majestatycznego słońca i zyskały nazwę monstrancji promienistych. Ten rodzaj bardzo często wykorzystywany jest we współczesnym polskim kościele.

Motywy znajdujące się na monstrancjach

Zarówno kształt monstrancji, jak i znajdujące się na niej motywy, nawiązują do stałej obecności Chrystusa. Kiedyś naczynia te nie posiadały ikonografii, ponieważ najczęściej były tworzone z cyborium, czyli puszki na sakramenty oraz relikwiarzy, które posiadały przeszklone komory. Dopiero w gotyku rozpoczęto bogate zdobienie monstrancji. Koło, które nazywane jest figurą idealną, symbolizuje Boga oraz jego nieskończoność. Również rozchodzące się od niego promienie, pełnią ważną rolę symboliczną.

Oprócz niezbędnego na tego typu naczyniu liturgicznym krucyfiksu, pojawiają się także liczne motywy oraz zdobienia. Najczęściej możemy zobaczyć na nich różnego rodzaju kamienie syntetyczne i szlachetne, np. rubiny. Często pojawiającym się motywem Męki Pańskiej jest drzewo cierniowe, które zazwyczaj “oplata” centralną część monstrancji. Maryja, święci patronowie kościołów, a także liczne postacie aniołów czy postaci biblijnych, to najpopularniejsze motywy pojawiające się na wszystkich naczyniach liturgicznych, w tym na monstrancjach właśnie.