Naczynia liturgiczne – przegląd

20-12-2018

Naczynia liturgiczne są używane podczas mszy świętej i nabożeństw, jednak służą także do przechowywania np. wina czy hostii (również tej przemienionej). Zwykle mają bardzo duże znaczenie, szczególnie podczas liturgii. Szlachetne materiały, z których są wykonane, a także wyraźna symbolika, obrazują ich rangę wśród naczyń wykorzystywanych w kościele. Dzisiaj pokrótce przedstawimy te najważniejsze, ale również mniej znane, opisując ich zastosowanie.

Naczynia liturgiczne - przegląd 

Kielich liturgiczny – jest to jedno z najważniejszych naczyń, wykorzystywane podczas mszy świętej. To właśnie w nim następuje przemiana wina w krew Pańską. Tego typu naczynie jest już w kościele od okresu wczesnochrześcijańskiego, jednak dopiero w późniejszym czasie przybrało ono formę tak dostojną jak dzisiaj.

Patena – to naczynie przypominające zwykle talerzyk. Występuje także w wersji głębokiej – gdy istnieje konieczność przemiany większej ilości hostii. Tuż obok kielicha stanowi najważniejsze naczynie liturgiczne. To właśnie na niej, podczas mszy świętej, znajduje się konsekrowana hostia.

Pateną komunijną nazywa się naczynie, które wyposażone jest w uchwyt. Wykorzystywane jest podczas komunii przez ministrantów. Chroni ona cząstki przemienionej hostii przed upadkiem w niekontrolowane miejsce.

Monstrancja – to do niej wstawiana jest przemieniona hostia podczas adoracji Najświętszego Sakramentu. Zwykle spotykane są monstrancje na duże hostie, jednak dostępne są także monstrancje małe, równie piękne i majestatyczne, jednak zajmujące mniej miejsca.

Lavabo – jest to dzbanuszek wraz z miseczką/talerzykiem, który wykorzystywany jest podczas obmywania rąk wodą, czyli podczas obrzędu towarzyszącemu liturgii. Naczynia te wykorzystywane są również podczas chrztu świętego.

Ampułki – są to zazwyczaj dwa szklane dzbanuszki na tacce. W jednym znajduje się wino, natomiast w drugim woda. Podczas liturgii wino przelewane jest do kielicha, natomiast woda (podobnie jak w przypadku lavabo) może służyć do obmywania dłoni.

Kustodia – metalowe naczynie, najczęściej pozłacane, służące do przechowywania przemienionej hostii w tabernakulum. Jest zdecydowanie mniejsze i mniej zdobione od monstrancji, jednak jest bardzo podobnie skonstruowane. Na płaskiej podstawie i cienkim trzonie znajduje się okrągłe pudełeczko z miejscem na hostię. To właśnie z tego naczynia przenosi się hostię do monstrancji podczas publicznego wystawienia.

Cyborium – to puszka, w której znajdują się hostie trafiające po przemienieniu do ludu przyjmującego Komunię świętą. Puszki te występują w różnych wersjach np. polowe wykonane są z bardzo trwałych materiałów, a piętrowe mogą być poukładane jedna na drugiej, przez co pozwalają zaoszczędzić miejsce.

Waskulum (Vasculum) – to naczynie, które zwykle ustawione jest przy tabernakulum. Znajduje się w nim woda, w której to szafarz obmywa dłonie po udzieleniu komunii świętej. To właśnie do tego naczynia trafiają hostie, które upadły na ziemię. W wodzie ulegają rozpuszczeniu.