Czym są gongi i dzwonki mszalne?

17-09-2019

Z kościelnymi nabożeństwami nierozerwalnie związany jest dźwięk dzwonków i gongów. Przypominają wiernym o zmianie postawy, zapowiadają najważniejsze wydarzenia liturgii. Kiedy w czasie nabożeństwa sięga się po dzwonki i co oznacza ich dźwięk?

Dzwonki i gongi mszalne - wygląd, budowa

Dzwonki i gongi używane w kościołach przybierają różną formę, spełniają jednak kilka ogólnie przyjętych kryteriów.

Dzwonki mszalne

Najpowszechniej stosowanym rodzajem jest połączenie czterech dzwonków na krzyżowym zawieszeniu, do którego przymocowany jest specjalny uchwyt. Często są wykonywane z metalu, jednym z powszechnie spotykanych i sprawdzonych rozwiązań są dzwonki mosiężne. Bywają bogato zdobione, a ich wielkość i rodzaj są też uzależnione od świątyni, w której mają być używane. Mniejsze kościoły nie potrzebują zbyt głośnych dzwonków, w większych trzeba natomiast zwracać uwagę, by ich dźwięk był donośny. Zwykle w świątyni znajduje się kilka zestawów tych instrumentów.

Gongi mszalne

Gongi mszalne przeważnie składają się z czaszy umieszczonej na specjalnej stopce. Najczęściej spotykane rozwiązania to gongi pojedyncze oraz potrójne - te drugie wydają bardziej zróżnicowane dźwięki. Są wykonywane z mosiądzu lub brązu, dźwięk uzyskuje się przez uderzenie w czaszę drewnianą pałką. Gong czasami bywa zwieńczony krzyżem.

Gdzie kupić dzwonki i gongi?

Zarówno dzwonkami, jak i gongami w czasie nabożeństw zajmują się przede wszystkim przedstawiciele służby liturgicznej. Elementy ich wyposażenia oferują specjalne sklepy, w których można kupić także między innymi naczynia liturgiczne. Sklep liturgiczny oferuje zwykle szeroki wybór dzwonków i gongów, odpowiednich do różnego rodzaju świątyń.

Wykorzystanie dzwonków i gongów

Dzwonki i gongi mają zwracać uwagę uczestnikom nabożeństw na najważniejsze momenty liturgii. Są też sygnałem do zmiany postawy na klęczącą lub stojącą. Chwile, w których są używane, mogą być nieco inne w poszczególnych parafiach i kościołach, co wynika z lokalnej tradycji i zwyczajów. Przepisy liturgiczne wskazują jednak kilka zasad dotyczących ich używania.

Kiedy dzwoni się w czasie mszy świętej?

Dzwonki powinny rozbrzmieć przed przeistoczeniem, jako jego zapowiedź - gdy kapłan składa ręce nad kielichem mszalnym. Wówczas są też sygnałem dla wiernych, którzy powinni uklęknąć. Potem, w czasie podniesienia hostii, a następnie kielicha, używa się gongu. Za każdym razem uderza się w niego trzykrotnie. Po dzwonki w czasie podniesienia sięga się dwa razy, kiedy kapłan przyklęka - najpierw po ukazaniu hostii, potem po ukazaniu kielicha. Dzwonki zapowiadają również komunię świętą: odzywają się po zakończeniu recytacji lub śpiewu “Baranku Boży”.

Kiedy dzwonki i gongi milkną?

Dzwonki i gongi odzywają się również w czasie adoracji Najświętszego Sakramentu oraz w trakcie procesji eucharystycznych. Wyjątkowym okresem w liturgii, kiedy się ich nie używa, jest czas upamiętniający cierpienia i mękę Jezusa Chrystusa: od śpiewu “Gloria” w Wielki Czwartek do “Glorii” w czasie Wigilii Paschalnej. Wraz z dzwonkami i gongami milkną wtedy organy.