Z kościelnymi nabożeństwami nierozerwalnie związany jest dźwięk dzwonków i gongów. Przypominają wiernym o zmianie postawy, zapowiadają najważniejsze wydarzenia liturgii. Kiedy w czasie nabożeństwa sięga się po dzwonki i co oznacza ich dźwięk?
Dzwonki i gongi używane w kościołach przybierają różną formę, spełniają jednak kilka ogólnie przyjętych kryteriów.
Najpowszechniej stosowanym rodzajem jest połączenie czterech dzwonków na krzyżowym zawieszeniu, do którego przymocowany jest specjalny uchwyt. Często są wykonywane z metalu, jednym z powszechnie spotykanych i sprawdzonych rozwiązań są dzwonki mosiężne. Bywają bogato zdobione, a ich wielkość i rodzaj są też uzależnione od świątyni, w której mają być używane. Mniejsze kościoły nie potrzebują zbyt głośnych dzwonków, w większych trzeba natomiast zwracać uwagę, by ich dźwięk był donośny. Zwykle w świątyni znajduje się kilka zestawów tych instrumentów.
Gongi mszalne przeważnie składają się z czaszy umieszczonej na specjalnej stopce. Najczęściej spotykane rozwiązania to gongi pojedyncze oraz potrójne - te drugie wydają bardziej zróżnicowane dźwięki. Są wykonywane z mosiądzu lub brązu, dźwięk uzyskuje się przez uderzenie w czaszę drewnianą pałką. Gong czasami bywa zwieńczony krzyżem.
Zarówno dzwonkami, jak i gongami w czasie nabożeństw zajmują się przede wszystkim przedstawiciele służby liturgicznej. Elementy ich wyposażenia oferują specjalne sklepy, w których można kupić także między innymi naczynia liturgiczne. Sklep liturgiczny oferuje zwykle szeroki wybór dzwonków i gongów, odpowiednich do różnego rodzaju świątyń.
Dzwonki i gongi mają zwracać uwagę uczestnikom nabożeństw na najważniejsze momenty liturgii. Są też sygnałem do zmiany postawy na klęczącą lub stojącą. Chwile, w których są używane, mogą być nieco inne w poszczególnych parafiach i kościołach, co wynika z lokalnej tradycji i zwyczajów. Przepisy liturgiczne wskazują jednak kilka zasad dotyczących ich używania.
Dzwonki powinny rozbrzmieć przed przeistoczeniem, jako jego zapowiedź - gdy kapłan składa ręce nad kielichem mszalnym. Wówczas są też sygnałem dla wiernych, którzy powinni uklęknąć. Potem, w czasie podniesienia hostii, a następnie kielicha, używa się gongu. Za każdym razem uderza się w niego trzykrotnie. Po dzwonki w czasie podniesienia sięga się dwa razy, kiedy kapłan przyklęka - najpierw po ukazaniu hostii, potem po ukazaniu kielicha. Dzwonki zapowiadają również komunię świętą: odzywają się po zakończeniu recytacji lub śpiewu “Baranku Boży”.
Dzwonki i gongi odzywają się również w czasie adoracji Najświętszego Sakramentu oraz w trakcie procesji eucharystycznych. Wyjątkowym okresem w liturgii, kiedy się ich nie używa, jest czas upamiętniający cierpienia i mękę Jezusa Chrystusa: od śpiewu “Gloria” w Wielki Czwartek do “Glorii” w czasie Wigilii Paschalnej. Wraz z dzwonkami i gongami milkną wtedy organy.